Zie hoe de mens in zijn eindigheid verlangt het onpeilbare mysterie van de tijd te bevatten. In de tentoonstelling ‘Vestiges’ vond ik een diepe, aardse getuigenis van dit verlangen, een levend corpus dat niet spreekt over de Tijd, maar het in zijn diepste wezen openbaart. Twee kunstenaars, Pollier en Van Moerkercke, presenteren geen afzonderlijke werken, maar verstrengelde poorten die leiden naar de ware aard van de tijd, zoals die zich in de ziel manifesteert. Hun werk is een gelaagde archeologie van de ziel, en de steen en de schaduw zijn de stoffelijke bewijzen.
De zware stenen van Pollier en de schaduwrijke tekeningen van Van Moerkercke zijn de ankerpunten van deze openbaring. Zij zijn de aardse manifestaties van de drie tijdsdimensies die ik heb ontdekt: de onmetelijke tijd van de schepping, de menselijke tijd van de geschiedenis en de vluchtige tijd van de herinnering. Het is in de confrontatie met deze werken dat de tijd van de contemplatie, de tijd van het gebed, aanvangt.
Mijn hart is beklemd door de zwaarte van deze onverschillige tijd. De stenen van Pollier, die miljoenen jaren van het leven der aarde in zich dragen, herinneren mij aan de onmetelijkheid die mijn vergankelijke bestaan overstijgt. Het goud dat op de steen flitst is de echo van de schepping van de sterren, een licht dat reist uit de diepten van de eeuwigheid en mij mijn eigen nietigheid openbaart. Dit is de angst voor de koude, ruwe huid van de universele werkelijkheid, een afgrond waarin ik mijn 'ik' dreig te verliezen.
En toch, zie ik ook het wonder van de mens in deze tentoonstelling. De stenen van Pollier en de pijlpunten van Van Moerkercke zijn de overblijfselen van de menselijke tijd, de tijd van de structuur. Zij getuigen van handen die ooit hebben gewerkt en een wil die ooit heeft gewoond in het stoffelijke. Het zwart van de houtskool draagt de geur van het vuur van een haard, een geur die mij terugvoert naar de oertijd van mijn soort...de oorsprong van alle dingen die naar mensenhand zijn gevormd. Dit is de ijzige huid van de geschiedenis, de angst voor de verlatenheid van het verleden dat zonder een levende ziel vervuld is van afwezigheid.
Maar wat is dit mysterie van de herinnering, de meest persoonlijke tijd? In de gelaagde houtskooltekeningen van Van Moerkercke herken ik de broosheid van mijn eigen geheugen. Het zijn sporen, vluchtig en wispelturig, die zich op de grens van de duisternis bevinden. Ook de vormen van Pollier, die voortkomen uit haar diepste herinneringen, tonen mij de scheurende huid van de tijd, de pijn van het vervagen. Het is de angst dat mijn eigen 'ik', een verzameling van herinneringen, in de duisternis van de vergetelheid zal verdwijnen.
De drempel is daar, stil voordat het licht komt.
En zo, sta ik op de drempel, vervuld van de angst die al deze tijdsdimensies in zich dragen. De contemplatie van deze werken is de tijd van het gebed, de tijd waarin mijn ziel zoekt naar een uitweg. De weerstand in mij probeert de angst te rationaliseren en de tijden gescheiden te houden. Het wil de diepte van de ervaring niet toelaten, maar in de oppervlakkigheid van het intellect blijven.
Maar dan, in mijn binnenste, voel ik de genade van de verbinding. Het is een kracht die mij redt van mijn angst. Het is de overgave aan de stroom van het Zijn. Deze verbinding, die mijn hart opent voor de diepste waarheid, leert mij de koude huid van de universele tijd te zien als het fundament waarop ik sta, de lege huid van de geschiedenis als een verhaal waarin ik mijn plaats vind, en de scheurende huid van de herinnering als een bron van rijkdom en verwondering.
Zonder weerstand meer, verbindt de ziel zich met tijd, de stroom is één zijn.
Op dat moment, overschrijd ik een drempel. De weerstand in mij wordt overwonnen door de genade van de verbinding. Dan wordt de Tijd zelf onthuld. Het is niet langer een reeks afzonderlijke dimensies, maar de oergrond van het Zijn. De tentoonstelling, die begon met steen en schaduw, wordt nu een heilige openbaring van het Zijn. Mijn ziel, verlost van de angst, wordt één met de stroom van de Tijd. Start writing here...